Tình hình chung xuất khẩu thanh long

Trong năm 2023, thanh long Việt Nam vẫn là mặt hàng xuất khẩu đứng thứ hai sau sầu riêng, với kim ngạch gần 600 triệu USD từ khoảng 600.000 tấn sản lượng .

Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu có dấu hiệu giảm nhẹ: năm 2024 đạt khoảng 516 triệu USD, giảm 16% so với năm 2023

Thách thức về thủ tục chứng nhận xuất khẩu vào châu Âu

Kể từ ngày 1/7/2025, EU yêu cầu chứng nhận an toàn thực phẩm cho nông sản xuất khẩu phải do cơ quan chính phủ Việt Nam cấp, thay vì các doanh nghiệp tự kiểm hoặc tổ chức bên thứ ba như trước đây.

Quy trình mới dẫn đến đình trệ nghiêm trọng: hàng trăm tấn thanh long đang bị kẹt lại trong kho lạnh, có nguy cơ hỏng do quá hạn bảo quản.

Một số nhà vườn GlobalGAP tại Lâm Đồng đang chịu thiệt hại lớn, vì trái thanh long đạt chuẩn EU vẫn chưa được xuất đi, dù đã có hợp đồng mua bán.

Can thiệp của Chính phủ và hướng tháo gỡ

Trước nguy cơ thiệt hại nặng, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo triển khai khẩn cấp các giải pháp để xử lý tắc nghẽn thủ tục chứng nhận, bảo vệ danh tiếng nông sản Việt và bảo đảm xuất khẩu không bị gián đoạn.

Cụ thể, Sở An toàn Thực phẩm TP Hồ Chí Minh đã cấp chứng nhận cho 5 tấn thanh long xuất khẩu đến EU như là biện pháp tạm thời nhằm giải phóng hàng tồn kho.

Cơ hội và triển vọng tương lai

Bất chấp khó khăn hiện tại, EVFTA (Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU) tiếp tục mở ra tiềm năng tăng trưởng lớn. Tổng kim ngạch thương mại tăng từ 44,1 tỉ USD đến 64,6 tỉ USD trong 5 năm qua.

Báo cáo dự đoán thanh long sẽ phục hồi với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) khoảng 4,2%, đạt kim ngạch ~912 triệu USD vào năm 2033 .

Đồng thời, nhu cầu châu Âu về sản phẩm hữu cơ, chất lượng cao ngày càng tăng, tạo dư địa cho thanh long Việt Nam nếu nông dân và doanh nghiệp cải tiến công nghệ, chú trọng truy xuất nguồn gốc và xử lý hậu cần tốt hơn.

Nhìn chung, nền tảng sản xuất thanh long của Việt Nam vẫn vững mạnh, nhưng quy định chứng nhận mới từ EU đã tạo thành nút thắt lớn trong năm 2025.

Việc khẩn cấp khắc phục bằng can thiệp từ Chính phủ là rất cần thiết để cứu nguy cho xuất khẩu.

Về dài hạn, để chiếm lĩnh được thị trường châu Âu, Việt Nam cần nâng cao chất lượng, ổn định nguồn cung, đồng thời xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng minh bạch và uy tín hơn.